Um höfuðlús
Allir geta smitast af höfuðlús en smit er algengast hjá 3-11 ára börnum. Höfuðlúsin er ekki talin bera með sér neina sjúkdóma og hún ber ekki vitni um sóðaskap.
Smitvaldurinn
Höfuðlúsin er 2-3 millimetrar að stærð (svipað og sesamfræ), grá eða ljósbrún á lit. Hún lifir sníkjulífi í mannshári og sýgur blóð úr hársverðinum. Egg höfuðlúsar kallast nit og „límir" hún þau á hár nálægt hársverði þar sem þau klekjast út á 6-10 dögum. Þegar lúsin er 9-12 daga gömul hefur hún náð þroska til að geta hafið eigið varp sem getur orðið allt að tíu egg á dag. Lúsin hefur sérhannaðar klær til að komast um í hárinu og getur skriðið 6-30 sentimetra á mínútu en hvorki stokkið né flogið.
Hlaupabóla
Einkenni hlaupabólu eru meðal annars slappleiki og hiti sem geta komið áður en bólur myndast. Útbrot, sem valda kláða, myndast fyrst á búk og í andliti en berast síðan í hársvörð, handleggi og fætur. Þau geta einnig borist yfir á slímhúðir og kynfæri. Til að byrja með eru útbrotin litlar rauðar bólur sem verða að blöðrum á nokkrum klukkutímum. Blöðrurnar verða síðan að sárum á 1-2 dögum, það myndast hrúður og þær þorna upp. Nýjar blöðrur geta myndast eftir 3-6 daga. Það er mjög mismunandi hversu margar blöðrur hver einstaklingur fær. Börn verða yfirleitt lítið veik á meðan fullorðnir geta orðið mjög veikir.
Yfirlit yfir helstu smitsjúkdóma barna
Það er réttur barnsins að vera heima þegar það er veikt, t.d. með hita eða almenna vanlíðan.
Veikt barn getur smitað önnur börn sem kallar á fjarvistir bæði barna og foreldra. Einnig eru líkur á að starfsfólk geti smitast.
Hitalaus = miðað við < 38°C við endaþarmsmælingu eða < 37,5°C við munnmælingu.
Yfirlit yfir helstu smitsjúkdóma barna
Sjúkdómur |
Meðgöngutími (Tími Frá Smiti Þar Til Einkenni Koma Fram) |
Smithætta Frá |
Smithætta Þangað Til |
Hvenær Má Barnið Mæta Aftur Í Leikskóla/Skóla/Dagforeldris |
Augnsýking |
1 - 3 dagar |
Augað er rautt og umgjörðin bólgin, gröftur í augum og smithætta á meðan |
Einum sólarhringi eftir að sýklalyfjameðferð er hafin. (Sjá nánar unfir augnsýkingar) |
|
Gröftur í augum í tengslum við kvef |
Í tengslum við kvef |
Einstaka gröftur í augnkrók. Mest eftir svefn. Auga ekki rautt eða bólgið. Smitar ekki |
Má mæta þrátt fyrir augneinkenni. (Sjá nánar undit augnsýkingar) |
|
Eyrnabólga |
|
Staðbundin miðeyrnarbólga er ekki smitandi |
Barnið hitalaust og líður vel |
|
Eyrnabólga (vökvi lekur frá eyrum) |
Oft fylgikvilli öndunarfærasýkingar |
Örsjaldan inniheldur vökvinn bakteríur sem geta smitað. |
|
Veltur á því hvort að barnið sé með kvef eða önnur einkenni sem gætu smitað. |
Fimmta veikin (parvovirus B19) |
1 - 2 vikur |
Nokkrum dögum áður en útbrot koma fram |
Útbrotin eru komin fram.Getur verið varasöm þunguðum konum, sérstaklega á fyrsta hluta meðgöngu |
Barnið hitalaust og líður vel. |
Flökkuvörtur |
1 vika - 6 mánuðir |
Vörtur sjást |
Meðferð hafin |
Engin takmörk |
Frunsa |
2 - 12 dagar |
Blöðrur myndast |
Blöðrur eru þurrkaðar upp |
Engin takmörk |
Hand-, fót- og munnsjúkdómur |
3 - 8 dagar. |
Upphafi sjúkdóms. |
Útbrot horfin. |
Barnið hitalaust og líður vel. Útbrot í rénum. |
Hlaupabóla |
2 - 3 vikur |
Viku eftir smit og nokkrum dögum áður en útbrot koma fram |
5 dögum eftir að útbrot koma fram eða ekki koma nýjar bólur í 2 daga og bólur orðnar þurrar |
Bólur orðnar þurrar eða eftir 5 - 7 daga |
Influenza |
1 - 5 dagar |
Einum sólarhringi áður en einkenni byrja |
Barnið orðið einkenna- og hitalaust |
Barnið hitalaust og líður vel |
Kossageit |
1 - 3 dagar |
Vökvi lekur frá sárunum |
Sárin orðin þurr og skorpurnar detta af eða eftir sólahring á sýkla-lyfjum |
Þegar sárin eru gróin og skorpurnar detta af eða eftir sólahring á sýklalyfjum |
Kvef, hálsbólga og veirusýkingar |
1 - 7 dagar |
Sólahringi áður en einkenni byrja |
5 daga eftir uppaf einkenna |
Barnið hitalaust og líður vel (sjá nánar í texta undir kvef, hálsbólga og veirusýkingar) |
Lús |
2 - 8 vikur |
Smiti |
Þar til meðferð hefst |
Þegar meðferð er hafin |
Mislingabróðir (exanthema subitum) |
1-2 vikur |
Óþekkt |
Óþekkt |
Barnið hitalaust og líður vel |
Niðurgangur og ælupest |
Einhverjir dagar |
Upphaf niðurgangs eða uppkasta |
Ekki lengur niðurgangur eða uppköst |
Ekki lengur niðurgangur eða uppköst og barni líður annars vel (sjá nánar undir niðurgangur og ælupest) |
Nóroveira |
Einhverjir dagar |
Upphaf niðurgangs eða uppkasta |
2 daga eftir að niðurgangur og uppköst eru hætt. |
2 dögum eftir að niðurgangur og uppköst eru hætt og barni líður annars vel (sjá nánar undir niðurgangur og ælupest) |
Njálgur |
2-6 vikur |
2 vikur eftir smit |
Meðferð hafin. |
Engin takmörk eftir að meðferð hafin |
Streptókokka hálsbólga og skarlatsótt |
1 - 3 dagar |
Frá því barnið smitast |
Einum sólahringi eftir að sýklalyfjameðferð er hafin. |
Einum sólahringi eftir að sýklalyfjameðferð er hafin og barninu líður annars vel (Sjá nánar í texta undir streptókókkar og hálsbólga) |
Sveppasýking í húð |
Vikur |
Útbrot koma fram |
Meðferð hafin. Mjög lítil almenn smithætta |
Engin takmörk |
Vörtur |
2 - 3 mánuðir. |
Vörtur koma fram. |
Meðferð hafin. |
Engin takmörk. |